दुधमा आत्मनिर्भर बनाउने तयारीमा चौतारा साँगाचोकगढी नगरपालिका, अनुदान पछि किसान उत्साहित
दिनेश दुलाल
जेठ ३, चौतारा । चौतारा साँगाचोकगढी नगरपालिका वडा नम्बर ४ कुविण्डेका होमनाथ नेपालले बिगत ४ वर्ष देखि गाईभैंसीको फाम सञ्चालन गरिरहेका छन् । उनको फाममा अहिले गाईभैंसी दुुहुनो ८ वटा र पाडापाडी तथा बाच्छाबाच्छी समेत गरी डेडदर्जन छन् भने माउ जति सबै गर्भिणी रहेको उनी बताउँछन् ।
खोर निमार्णमा १० लाख खर्चेका उनले भैंसी खरिदका लागि ४ लाख ८० हजार र गाई खरिदका लागि २ लाख ८० गरी कुल झण्डै २० लाख व्यक्तिगत लगानी गरेका छन् ।
व्याएको सिजनमा दैनिक ६५÷लिटर सम्म उत्पादन निकाल्ने नेपालले सबै खर्च कटाएर मासिक ३५ देखि ४० हजार खुद आम्दानी भएको सुनाए । खाडी मुलुकको तातो रापमा पसिना चुहाएर कमाईने खर्च आफ्नै देशमा गाईभैंसी पालेर आम्दानी गर्न सकिने उनी बताउँछन् ।
दुधमा नगरपालिकालाई आत्मनिर्भर घोषणा गर्ने तयारीमा रहेको चौतारा साँगाचोकगढी नगरपालिकाले दुध उत्पादनका लागि पशुपालक किसानहरुलाई खोर निर्माण देखि दुध उत्पादन लगाएतमा अनुदान दिएको छ । यसले किसानहरुलाई केही मात्रमा राहत मिलेको नेपाल बताउँछन् । सोही अनुसार नेपालले खोर थप व्यवस्थित गर्नको लागि नगरबाट एकलाख अनुदान प्राप्त गरेको सुनाए ।
उनका अनुसार नगरले किसानको लागि प्रतिलिटर ३ रूपैया सहकारी मार्फत दिने गरेको छ भने यसपटक नगरप्रमुख कृष्णप्रसाद सापकोटाले ४ रूपैया दिने वचन दिएपछि किसानहरु उत्साहित भएका छन् ।
त्यस्तै नगरले प्रत्येक किसानको पशु बीमा गरिदिएको छ । १४ सयमा सातसय मात्र किसानले तिर्नु पर्छ । गत साल देखि नगरले पशु सुत्केरी भत्ता समेतको व्यवस्था गरेको छ । नेपालले ६ वटा पशुको सुत्केरी भत्ता वापत २५ हजार बुझेका छन् । कुटानी पिसानी मिल प्रदेशबाट १६ हजार तथा नगरबाट जाडो महिनाको लागि ५० प्रतिशत अनुदानमा म्याट पाएका छन् । उनी जस्तै सिमपानीका टीकाप्रसाद शर्माले पनि गाई फाम सञ्चालन गरेर सोही अनुसारको सुविधा लिईरहेका छन् । कुविण्डेमा मात्रै दैनिक २००० दुध उत्पादन हुने कुविण्डे दुग्ध उत्पादक सहकारी संस्थाका व्यवस्थापक समेत रहेका नेपाल बताउँछन् ।
सोही सहकारी मात्र चौतारा बजारमा दैनिक २०० देखि ३०० लिटर सम्म दुध विक्री हुने गरेको उनले सुनाए । एकसय रुपैंयामा ताजा र खाँटी दुध खानपाएपछि पोका र पाउडर दुधको सम्झना नै हराएको चौतारा बजारका व्यवसायी श्यामकृष्ण श्रेष्ठ बताउँछन् । यसबाट आएको फाईदाबाट शेयर सदस्यलाई लिटरमा दुईरूपैया थपेर दिने गरेको नेपालको भनाई छ । त्यस्तै प्रदेशले १ रूपेया ६३ पैसा दिएको छ भने सहकारीको २ रूपैया थप गरेर जम्मा ६ रूपैंया पैसा किसानले पाउँछन् । तर डिडिसिले दिने बाहेकनै सोझै किसानले ६ रुपैंया प्राप्त गर्ने संस्थाका अध्यक्ष प्रेम प्रसाद सापकोटा बताउँछन् । नगरले दुध उत्पादनको लागि किसानलाई पाडापाडी तथा गाईभैंसी पालक कृषकका लागि कार्यविधि नै बनाएर सापटी अनुदानको कार्यान्वयनको प्रक्रियामा रहेको ११ नम्बर वडा अध्यक्ष तथा कार्यविधिका संयोजक रोशन गिरीको भनाई छ ।
२०७२ सालको भूकम्प पछि धेरै मात्रमा गाईभैंसी लगाएत चौपाय मरेपछि दुधको उत्पादन घटेपनि पछिल्लो समय चौतारा साँगाचोकगढी नगरपालिकामा सन्तोषजनक रहेको नगर पशुशाखा अधिकृत अर्जुन बहादुर खड्का बताउँछन् ।
उनका अनुसार गत सालको चौतारा साँगाचोकगढी नगरपालिका भित्र मात्रै सहकारी मार्फत डिडिसीमा गएको दुध १० लाख लिटर गएको तथ्याङ्क छ । दैनिक २ हजार ८ सय लिटर मात्रै दुध उत्पादन भएको तथ्याङ्क देखिएपनि यो भन्दा बढी सहकारीमा नै नगई किसानले सोझै होटल तथा व्यक्तिहरुलाई विक्री गरेको हुनसक्ने पशु शाखा अधिकृत खड्का बताउँछन् । यो आर्थिक वर्षमा मात्रै नगरले दुधमा अनुदान दिएर किसानलाई २८ लाख वितरण गरेको उनले सुनाए ।
नगरपालिकाले व्यवसायिक फाम दर्ता गर्न लगाएर अनुदानको व्यवस्था गरिएको उनले बताए । नगरले प्रति पशु २० हजार अनुदान दिनको लागि ५ वटा भन्दा माथि पालन र गर्भवती तथा दुहुनो हुनुपर्ने प्रावधान राखेको छ । उनका अनुसार यस्ता फामहरु नगरमा २५ वटा रहेका छन् ।
नगरले ८०० वटा गाईभैसीको बीमा गरिसकेको र बाँकी प्रक्रियामा रहेको उनले सुनाए । त्यस्तै दुई लाख पशुधनीको दुर्घटना बीमा नगरले गरिदिन्छ भने गाईभैंसीको मृत्यु भएमा ९० प्रतिशत क्षतिपूर्ति किसानले पाउँछन् । नगरले साउन यता बैशाख सम्म ५ सय ५० वटा गाईभैसीलाई सुत्केरी भत्ताबापत १३ लाख किसानहरुलाई वितरण गरिएको उनले बताए ।
चार स्थानमा पशु घुम्ति शिविर राखिसकेको नगरले घाँँसको बिउ अनुदान, प्रजननका लागि नश्ल सुधार कार्यक्रम लगाएत किसानमुखी कार्यक्रम गरिएको चौतारा साँगाचोकगढी नगरपालिकाका मेयर कृष्णप्रसाद सापकोटाले बताए । चौतारा साँगाचोकगढी नगरपालिका दुध र कुखुराको मासुमा आत्मनिर्भर भएको उनले बताए । औपचारिक रुपमा घोषणा गर्नको लागि त्यसका आधारहरु तयार गरेर मात्र एक वर्षभित्रै गरिने उनले जानकारी दिए ।
स्मरण रहोस १४ वटा वडा रहेको यस नगरपालिका भित्र ११ हजार १ सय ११ घर परिवार छन् भने २०७८ को घरधुरी सर्वक्षण अनुसार ४२ हजार ६ सय ६८ जनसंख्या रहेको तथ्याङ्क छ ।
